پورت تاندربولت چیست ؟ و چه انواع و کاربردی در رایانه و سرور دارد؟

پورت تاندربولت یکی از بهترین فناوری‌های ارتباطی برای انتقال داده‌ها میان دیوایس‌های مختلف است. این پورت به همراه کابل آن قابلیت انتقال سیگنال‌هایی که از کارت PCIe و Display Port ارائه می‌شوند را دارد. در عین حال می‌تواند جریان برق DC (مستقیم) را نیز انتقال دهد. پورت تاندربولت این قدرت را دارد که به راحتی شش دستگاه جانبی را پشتیبانی کند.

نیاز به ایجاد سرعت بیشتر برای تبادل اطلاعات منجر به ظهور پورت‌های USB3.0 شد. اما با این حال به خاطر نیاز به سرعت‌های بالاتر ایجاد پورت تاندربولت سریع یک راه اجتناب ناپذیر بود. تاندربولت می‌تواند به سرعت اطلاعات و تصاویر را به شکلی همزمان انتقال دهد. در واقع تاندربولت، یک رابط مستقیم USB است، اما قابلیت‌های بسیار بهتر از آن دارد.

این پورت در زبان انگلیسی به عنوان پورت Thunderbolt هم شناخته می‌شود. اما نام اصلی فناوری آن Light peak بوده است.

نام اصلی پورت تاندربولت را شرکت اینتل انتخاب کرده است. در زبان فارسی ما را یاد پیچ‌های بسیار قوی می‌اندازد که بر روی ماشین‌های دیزلی بسته می‌شدند (اتفاقا هر دو این موارد هم به صورت استعاره از قدرت ارتباطی هستند).

تاریخچه ای از فناوری پورت تاندربولت

یکی از مشکلاتی که همه کاربران با آن درگیر هستند، ارتباط دادن انواع وسایل به همدیگر است. در بسیاری از مواقع مرتبط کردن دستگاه‌ها مختلف به یک رایانه و یا شبکه نیازمند استفاده از انواع درگاه‌ها، کابل‌ها و شاسی‌های مختلف است. این کار علاوه بر وقت گیر بودن در اجرا، هزینه‌ها را نیز افزایش می‌دهد. فناوری USB اولین قدم برای یکسان‌سازی این دسته از ارتباطات بود. اما با این حال ضعف‌هایی داشت که به راحتی قابل جبران نبود. تا اینکه در سال 2009 شرکت اینتل وارد عرصه شد و با توسعه فناوری به نام Light peak سعی کرد که نسل جدیدی از ارتباطات را معرفی کند. Light peak خیلی زود قدرت خودش را به همه نشان داد و به همین خاطر اینتل سرمایه گذاری بر روی آن را ادامه داد.

در برنامه اینتل استفاده از پورتی برای جوابگویی به ارتباطات فیبر نوری هم گنجانده شده بود. در همان سال شرکت اپل از یک سرور خود به نام Mac Pro رونمایی کرد که می‌توانست دو سیگنال مختلف FHD را ارسال کند.

همزمانی این دو واقع سبب شد که اینتل و اپل به دنبال راهکار کاملتری شروع به کار کنند. برای همین به فکر استفاده از یک کابل همه کاره افتادند که نه تنها داده را انتقال دهد بلکه یک مسیر ارتباطی مطمئن برای ارتباط انرژی و برق هم باشد.

در همین جا بود که شرکت اپل توانست با معرفی پورت تاندربولت گوی رقابت را از اینتل برباید ولی در ازای قراردادی حق امتیاز این پورت را به شرکت اینتل برگرداند.

این پورت مزایای زیادی را به کاربران شبکه و سایر تولید کنندگان تجهیزات جانبی و رایانه‌های شخصی ارائه کرده است که در ادامه مطالب بیشتری را درباره آن می‌خوانیم.

معماری کابل و پورت تاندربولت

پورت تاندربولت یک پورت همه کار است که همزمان می‌تواند، داده، ویدئو و برق را منتقل کند. این یعنی آنکه نیاز به استفاده از چندیدن کابل برای اهداف مختلف نداریم. در عین حال هنگام انتقال داده می‌تواند دو سیگنال را به صورت جداگانه منتقل کند. این کار سبب افزایش سرعت انتقال داده‌ها می‌شود.

در نسل‌های یک و دو پورت تاندربولت امکان انتقال دو سیگنال دیتا و ویدئو مهیا شد. داده‌ها در این پورت از طریق پورت PCIe انتقال داده می‌شود و ویدئو هم از طریق پورت Display تامین می‌گرددی. در توسعه‌های بعدی امکان انتقال اطلاعات اترنت 10 گیگابایتی هم اضافه شد و درنتیجه می‌شد از سه طریق مختلف داده‌ها را با پورت تاندربولت انتقال داد.

پورت تاندربولت اساس کار ساده ای دارد در ابتدا اطلاعات به صورت مجتمع چندگانه یا Multiplex در می‌آیند و از طریق کابل ارسال می‌شوند. در مقصد عکس این عمل Demultiplex انجام می‌شود. در نتیجه اطلاعات دوباره به صورت یک واحد در آمده وآماده استفاده می‌شود.

در هنگامی که از پورت‌ها برای انتقال اطلاعات فیبر نوری استفاده می‌شود، اطلاعات ابتدا به صورت نور در آمده و بعد ارسال می‌شود. این کار می‌تواند سرعت انتقال و کانال‌های ارتباطی را به صورت چشمگیری افزایش دهد.

بررسی انواع پورت تاندربولت

به صورت کلی در بازار تا امروز (پاییز 98) سه نمونه پورت تاندر بولت وجود دارد که در پایین به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

• پورت تاندربولت سری یک:این پورت اولین نسخه از این دسته از پورت‌ها بوده است. پهنای باند آن 10 گیگابایت بر ثانیه است و در فوریه 2011 برای مک بوک اپل ارائه شده است. این پورت از استاندارد PCIe 201 x4 و پورت Display 1.1ax4 پشتیبانی میکند.
• پورت تاندربولت سری دو:ظاهری کاملا شبیه به پورت قبلی دارد. اما پهنای باند بیشتری در آن به خدمت گرفته شده است. این پورت می‌تواند تا 20 گیگابیت بر ثانیه را انتقال دهد. آن در آگوست 2013 با مادربوردهای ایسوس به بازار عرضه شد. این مدل قابلیت پشتیبانی از پورت‌های PCIe 2.0 x4 و Displayport1.2 x4 را دارد.این پورت این امکان را دارد که به جای نسل قبلی خود نیز به خدمت گرفته شود.
• پورت تاندربولت سری سه: در اینجا کمی ظاهر تغییر پیدا می‌کند و شبیه به USB تیپ C می‌شود. این کار مزایای خودش را داشت. که در اینجا وارد آن نمی‌شویم.

از نظر ساختاری این پورت و کابل وابسته به آن یک پورت دو سر آزاد است، به این معنا که آن را از هر طرف می‌توان به پورت مورد نظر متصل کرد.

پورت تاندربولت از PCIe 3.0×4 و Displayport 1.2 x8 و USB 3.1 و اترانت نسخه 2 پشتیبانی می‌کند. امکان ارسال ویدئوهای K4 در این پورت‌ها به راحتی مهیا می‌شود.

همچنین با استفاده از پورت تاندربولت 3 امکان شارژ 100 واتی برای بسیاری از دستگاه‌ها مهیا می‌شود. این یعنی آنکه تقریبا تمامی دستگاه‌های جانبی از نظر داده، تصویر و انرژی می‌توانند بر روی پورت اندربولت حساب کنند. برای نصب این پورت می‌تواند از اسلات PCIe مادر بورد استفاده کرد.

سوالات متدوال

• پورت تاندربولت Thunderbolt چیست و چه کاربردی دارد؟

پورت تاندربولت یک پورت همه کار است که امکان انتقال داده، ویدئو و جریان برق را برای ما مهیا می‌کند. این پورت بر روی اسلات PCIe مادر بورد نصب شده و امکان انتقال سریع اطلاعات و جریان برق را برای ما مهیا می‌کند.

• کدام بهتر است پورت USB3.0 یا پورت تاندربولت؟

پورت USB 3.0 اساسا برای انتقال داده‌ها طراحی شده است و تغییرات زیادی در آن صورت گرفته است تا بتواند داده‌ها را با سرعت بالا انتقال دهد اما هنوز توان کافی برای برطرف کردن بسیاری از نیازها را ندارد. پورت تاندربولت، قدرت بیشتری دارد و در نسخه سه خود توانایی انتقال داده، تصویر و ویدئو و جریان برق را دارست.

• آیا تمامی وسایل ارتباطی میتوانند از پورت تاندربولت استفاده کنند؟

بله به شرط آنکه امکان تبادل اطلاعات با این پورت را داشته باشند، می‌توانند بدون هیچ محدودیتی از آن استفاده کنند. علاوه بر آن به خاطر آنکه این پورت امکان انتقال انرژی را هم میسر می‌کند. می‌توان کابل کشی‌های اضافی مربوط به برق را نیز حذف کرد.

• آیا پورت تاندربولت از فیبر نوری هم پشتیبانی می‌کند؟

بله، معماری پورت تاندربولت به گونه ای طراحی شده است که به راحتی از فیبر نوری پشتیبانی کند. در عین حال سرعت ارتباطات در آن به 20 گیگابیت بر ثانیه می‌رسد.